Najczęstsze choroby ryb akwariowych

Akwarium jest środowiskiem milionów saprofitycznych bakterii, które w normalnych warunkach żyją w symbiozie z rybami akwariowymi. Nieodpowiednie warunki panujące w akwarium lub niepełnowartościowa dieta mogą jednak powodować choroby bakteryjne u ryb akwariowych. Ich przyczyny są różne: mogą być wywołane przez bakterie, wirusy lub pasożyty.
Jednym z pierwszych objawów choroby może być zmiana zachowania ryb, ale należy także zwrócić uwagę na inne symptomy, w tym zmiany fizyczne.

Poniżej przedstawiamy niewyczerpującą listę chorób występujących u ryb akwariowych.

Awitaminoza

Wywołuje ją niedobór pewnych składników odżywczych w diecie ryb. Wśród objawów awitaminozy wymienia się utratę wagi, zmiany zabarwienia, a w niektórych przypadkach nawet trudności w oddychaniu. Mogą pojawić się otwory w płetwach, czasami nawet deformacja kręgosłupa. Ryby są wyczerpane i pozostają na dnie akwarium, ograniczając do minimum przemieszczanie się.

Czyrak

Czyrak to schorzenie dotykające głównie ryb słodkowodnych, w tym karasi chińskich. Wywołują go przede wszystkim dwie bakterie obecne w akwarium: Pseudomonas i Aeromonas. Niezachowanie należytej higieny i związane z tym zaburzenie równowagi w akwarium sprzyjają  nadmiernemu namnażanie się tych bakterii. To właśnie dlatego tak ważne jest regularne sprawdzanie parametrów wody: stężenia azotynów (wzrasta ono w przypadku słabej filtracji wody), wskaźnika pH, twardości i temperatury.

Wśród objawów czyraka należy wymienić zaczerwienienie płetw lub mięśni, czyraki i widoczne przez skórę guzki wypełnione krwią i ropą, wytrzeszcz oczu oraz owrzodzenia (na płetwach, powiekach i przy pysku). Płetwy mogą wyglądać na wystrzępione.

Leczenie wymaga odizolowania chorych ryb i oczyszczenia wody w akwarium specjalnymi środkami o działaniu antyseptycznym.

Mykobakterioza - gruźlica ryb

Bakteria wywołująca tę chorobę jest bliska tej wywołującej gruźlicę w ludzkim organizmie, jednak pseudo-gruźlica ryb nie stwarza ryzyka zakażenia układu oddechowego człowieka. Szczególną ostrożność powinni jednak zachować akwaryści, którzy hodują dużą liczbę ryb słodkowodnych, ponieważ bakterie mogą zainfekować drobne rany na rękach i przedramionach.
Mykobakterie występują u wszystkich ryb, ale choroba rozwija się tylko w sytuacji osłabienia układu odpornościowego ryb, kiedy ryby są wyczerpane lub w przypadku niezachowania należytej higieny akwarium. Można powiedzieć, że choroba pojawia się zatem w sytuacji stresu. Jeśli jest on przejściowy, choroba może się cofnąć, ale jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas, pseudo-gruźlica ryb może się nasilić.

Nie tak łatwo zdiagnozować tę chorobę, ponieważ nie wywołuje charakterystycznych, jednoznacznie wskazujących na nią objawów. Ryby są osłabione, przestają jeść, tracą na wadze i niechętnie się poruszają.

Leczenie wymaga podania antybiotyków i zastosowania środków o działaniu antyseptycznym, ale nie zawsze jest skuteczne, ponieważ prątki gruźlicy są dość odporne. Ryby, u których leczenie nie przynosi pożądanych skutków należy usunąć z akwarium, aby zapobiec zarażeniu innych.

Martwica płet

Pojawienie się tej choroby może być sygnałem zachwiania równowagi ekologicznej akwarium. Chorobę wywołuje kilka bakterii (Pseudomonas, Vibrio lub Aeromonas), a jej objawem jest pojawienie się białawej linii na płetwach. Z czasem płetwy stają się postrzępione.  

Jeśli choroba osiągnie stadium zaawansowane, szanse na przeżycie są niskie. Trzeba zatem działać szybko, sprawdzając wszystkie parametry (temperatura, azotany, wskaźnik pH etc.), a w razie potrzeby niezwłocznie wymienić wodę, by przywrócić równowagę w środowisku akwarium. Chore ryby powinny na czas leczenia przejść kwarantannę, a w akwarium należy zastosować środek o działaniu antyseptycznym.

Uwaga: może się zdarzyć, że zakupione ryby już są zainfekowane, chociaż objawów choroby jeszcze nie widać. Dlatego tak ważna jest kwarantanna, a także przestrzegania zasad higieny i utrzymanie akwarium w czystości.

Choroba kolumnowa (flawobakterioza)

Chorobę tę wywołuje bakteria Flexibacter columnaris i występuje ona głównie u słodkowodnych ryb tropikalnych. Rozwija się, kiedy temperatura wody w akwarium jest zbyt wysoka. Jednym z pierwszych symptomów zakażenia jest pojawienie się na głowie białego nalotu, który może prowadzić do martwicy tkanek. Jest to choroba zakaźna łatwo przenosząca się na inne osobniki. Konieczna jest kwarantanna chorych ryb i zastosowanie środków o działaniu antyseptycznym. Akwarium należy całkowicie opróżnić, a po jego ponownym napełnieniu konieczne jest regularne sprawdzanie wszystkich parametrów. Temperatura nie może zbyt wysoka, chociaż oczywiście odpowiednia dla ryb tropikalnych.

Uwaga: zapobieganie im wymaga umieszczenia w kwarantannie nowo nabytych ryb przed ich wypuszczeniem do akwarium oraz utrzymania tego ostatniego w nienagannej czystości. Należy także pamiętać o suplementacji witaminami.

Artykuł autorstwa dr Valérie Crousse, lekarza weterynarii.